woensdag 3 augustus 2011

(a)sociale media - Ik facebook dus ik ben?

Twitter, facebook, smartphones, iPods, e-mail.... Anno 2011 is een leven zonder digitale media moeilijk voor te stellen. Vrijwel iedereen is in het bezit van een mobiele telefoon, zit iedere dag op internet en heeft bijna geen idee meer hoe het leven was voor de intrede van al deze vormen van sociale media.

En hoewel er inmiddels al ontzettend veel over deze ontwikkeling is geschreven, kan ik het toch niet laten om - na een aantal gesprekken en discussies die ik afgelopen weekend heb gehad - ook mijn visie en vragen over dit onderwerp met jullie te delen. Want, hoe 'sociaal' is al die sociale media eigenlijk? Is het een ontwikkeling die we met open armen moeten ontvangen en die ons leven alleen maar eenvoudiger en beter maakt, óf is het juist een 'virus' dat ons leven binnendringt en ons ongemerkt slaaf maakt van een wereld buiten de werkelijkheid?


Een interessante documentaire over dit onderwerp is de 3Doc 'I pod, I phone, I am' (zie hierboven), uitgezonden op 22 december 2010. In deze film wordt de vraag gesteld wat en hoe groot de invloed is van digitale media op ons leven. We leven inmiddels namelijk niet meer met media, maar ín media. Wat betekent dit precies en kunnen we nog wel zonder?

Zelf ben ik iemand die niet persé de laatste ontwikkeling volgt op dit vlak, maar wel een persoon die ook meegaat in de stroom en bestempeld kan worden als 'digitaal actief'. Zo heb ik Hyves, Facebook, Linkedin, check ik meerdere malen per dag mijn mail en schrijf ik natuurlijk ongeveer eens per week op dit blog.
De laatste tijd bekruipt mij echter steeds vaker het gevoel dat ik niet zo goed weet wat ik nu precies van al deze media uitingen moet denken. Het is een soort haat-liefde gevoel, waarbij ik aan de ene kant inzie wat de voordelen van al deze ontwikkelingen zijn, maar aan de andere kant steeds meer een afkeer krijg van de manier waarop deze ontwikkelingen in ons leven een plaats innemen en het 'aura' wat eromheen hangt.

Ik heb soms het gevoel dat de wereld waarin we leven steeds minder 'echt' en oprecht aan het worden is. Alles draait om de nieuwste gadgets, het laten zien van je mooiste foto's en het delen van geweldige momenten uit je leven. Kijk op een willekeurig Facebook profiel en je ziet precies wat ik bedoel. De mooiste profielfoto's, de leukste belevenissen. Alles wordt met iedereen gedeeld. En als je niet beter wist, zou je haast denken dat we tegenwoordig in een wereld leven waarin iedereen gelukkig en perfect is.
Maar wat is hiervan waar? Natuurlijk, die mooie foto's zullen vast zijn gemaakt, maar die mislukte foto waar je net met je verkeerde kant op stond, die zul je hier niet terugvinden. En die 300 vrienden die je hebt, met hoeveel mensen heb je in het 'echte' dagelijks leven ook contact? De wereld op een social network sites is mooi, maar ook gecreëerd.

Zoals in de documentaire al genoemd wordt, lijkt het soms alsof we meer online leven dan offline. Loop langs een willekeurig terras en overal zie je mobiele telefoons op tafel liggen. Mensen sms'en hoe leuk ze het hebben, maar nemen tegelijkertijd niet deel aan het gesprek van hun tafelgenoten. En dan heb ik het nog niet eens over alle verjaardagen die ik de laatste tijd heb gehad, waarbij niet de jarige, maar de Iphone de eregast van de avond was. Geloof me, het is vast heel leuk en handig zo'n smartphone, maar ik hoef niet iedere verjaardag te horen wat voor layer je nu weer hebt geïnstalleerd. Geef mij liever nog een laagje drinken en een écht gesprek.

Tja, want echte gesprekken zijn ook niet meer zo eenvoudig sinds de komst van sociale media. Alles gaat vlug vlug vlug en iedereen heeft het constant maar druk druk druk (waarmee? Het checken van je Facebook profiel?). Zomaar spontaan even afspreken lijkt er weinig meer bij en het komt niet zelden voor dat je bepaalde mensen meer digitaal dan in de werkelijkheid ziet of spreekt.
Komt nog eens bij, dat wanneer je iemand weer eens in real life ziet, een gesprek wilt beginnen, maar dat diegene dan halverwege al roept: 'Oh, maar dat had ik al op je Facebook gelezen!' Dus...Nou, daar gaat je verhaal.

En natuurlijk het zijn niet alleen maar negatieve dingen die voortkomen uit al dit social media gebeuren. Zo kan je bijvoorbeeld heel makkelijk foto's delen, snel aan iemand laten weten dat je aan hem denkt en hoef je bovendien nooit meer een verjaardag te vergeten.
Maar toch kan ik niet loskomen van het gevoel dat ik soms zou willen dat het allemaal wat minder snel, hip, geweldig en digitaal was. Dat er weer eens tijd was fout en kneuterig verjaardagsfeest of dat er gewoon weer eens ouderwets een kaartje op mijn deurmat viel.

Ik merk dat ik snel onrustig wordt wanneer ik teveel tijd op van die profielen sites doorbreng en dat ik er tegelijkertijd ook meer in wordt meegesleept dan ik zelf zou willen. Want ja, ik beken schuld, ook ik ben ijdel genoeg om mijn profiel bij te houden, foto's te plaatsen en een update te geven van wat ik afgelopen weekend heb gedaan. Ik zie het mezelf doen en denk tegelijkertijd: waarom? Is het de aandacht, het feit dat ik niet wil achterblijven of zijn er andere redenen?
Punt is dat je al je profielen sites wel kunt verwijderen (alhoewel, dat schijnt nog niet zo eenvoudig te zijn) en je helemaal uit de digitale wereld kunt terugtrekken, maar juist als je probeert om níet mee te doen, dan word je een slaaf. Zoals de communicatiewetenschapper Mark Deuze in de documentaire zegt: Jij kan wel uitloggen, maar de wereld om jou heen doet dat niet. We leven als het ware in een media gevangenis, waarbij iedereen in zijn eigen cel naast elkaar zit. Samen alleen, net als op internet. En het probleem is: je kán er wel uit, maar doordat vrijwel iedereen tegenwoordig in de media leeft, wordt dit 'vluchten' steeds minder een optie. Immers, er is bijna niets meer in deze samenleving dat je zonder social media kan doen.De echte en digitale wereld liggen steeds meer bij elkaar. Het loskoppelen hiervan is daardoor bijna onmogelijk.

Ik ben er dan dus ook nog niet over uit. Ik zie de voors, ik zie de tegens en ik zie hoe mijn afkeer het meerdere malen verliest van de aantrekkingskracht. Maar wat ik er ook van vind, feit is dat social media bij ons leven zijn gaan horen en dat we er dus ook mee moeten zien te leven. Dit klinkt wellicht heel negatief, maar wat ik ermee bedoel te zeggen is dat het goed is als we het gebruiken, maar dat we er wel voor moeten uitkijken dat het ons leven niet gaat overnemen. Het is een kwestie van balans zoeken tussen reality en virtual reality. Tussen online en offline. Tussen echt en niet echt. Want wees eens eerlijk..ben jij wel echt wie jij bent op Facebook?

To be continued...

Geen opmerkingen:

Een reactie posten